ΛΙΒΑΔΕΡΟ: Εξερεύνηση σπηλαίου στη θέση "Τρύπα του Παππά"

από το ΔΕΛΙΝΟ

Ομορφιές του τόπου μας που δε γνωρίζαμε

Ιστορικό

Μετά από πρόσκληση της κοινότητας Λιβαδερού Νομού Κοζάνης, η Εταιρεία Σπηλαιολογικών Ερευνών Θεσσαλίας ο Χείρων οργάνωσε δύο συναπτές αποστολές εξερεύνησης των σπηλαίων στα όρια της κοινότητας.
Η πρώτη μονοήμερη αποστολή πραγματοποιήθηκε στις 24 Απριλίου 2008 ενώ η δεύτερη και διήμερη στις 7-8 Ιουνίου 2008.
Στην πρώτη αποστολή συμμετείχαν ο Βαξεβανόπουλος Μάρκος, Γεωλόγος, η Τσιανάκα Αντωνία, Αρχαιολόγος και η Τσαγανού Ελένη, Σπηλαιοεξερευνήτρια. Στη δεύτερη αποστολή συμμετείχαν επιπλέον ο Γιαννακόπουλος Χρήστος, Σπηλαιοεξερευνητής και ο Μυτελέτσης Μιλτιάδης, Αρχαιολόγος. Τα έξοδα και των δύο αποστολών καλύφθηκαν από την Κοινότητα Λιβαδερού την οποία και ευχαριστούμε.

Γεωμορφολογία της περιοχής
Η περιοχή ανήκει γεωτεκτονικά στην Πελαγονική ζώνη ενώ χαρακτηρίζεται από μεγάλους πάχους ποταμοχειμάριες αλλουβιακές Μεταλπικές αποθέσεις. Ένα μεγάλο ποσοστό μαρμάρων δημιουργεί διάφορες καρστικές επιφανειακές και υπόγειες μορφές (σπήλαια). Τα σπήλαια της περιοχής δημιουργούνται από τη διαλυτική δράση του εμπλουτισμένου σε CΟ2 ή και σε Η2S νερού, ανήκουν δηλαδή στα καρστικά σπήλαια. Οι πιο σημαντικές υπόγειες καρστικές μορφές είναι το σπήλαιο Τρύπα του Παπά και μια καταβόθρα στη περιοχή Καψάλια. Οι μορφές αυτές δημιουργούνται από την κατά βάθος διάβρωση του νερού κατείσδυσης (κατακρημνίσματα).
Στα ποταμοχειμάρια υλικά δημιουργούνται κωνικές ή αυλακοειδείς μορφές, οι οποίες αποτελούνται από πολύπλοκο δίκτυο κατακόρυφων αυλακώσεων μεταξύ των οποίων προβάλλουν κωνικές προεξοχές. Αυτοί οι μανιταροειδείς σχηματισμοί είναι γνωστοί στη γεωμορφολογία ως γεωπυραμίδες και στους κατοίκους της περιοχής ως «Νοχτάρια». Από την ιζηματολογική και στρωματογραφική τους μελέτη προκύπτει ότι κατά τη διάρκεια του Πλειστοκαίνου υλικά αποσάθρωσης του γειτονικού υποβάθρου της Πελαγονικής (γνεύσιοι-σχιστόλιθοι) μεταφέρθηκαν από χείμαρρους και πλήρωσαν τις κοιλάδες της περιοχής, με Ερυθροστρώματα. Υπήρξαν όμως και επεισόδια λασπορροών ή δεβριτικών ροών με μεταφορά χαοτικών, ετερογενών, αταξινόμητων υλικών και μεγάλων τεμαχών υποβάθρου στην κορυφή των ροών αυτών. Παρεμβάλλονται μέσα στα Ερυθροστρώματα. Η διάβρωση που ακολούθησε κατά το Ολόκαινο, επιφανειακή και χειμάρρεια, οδήγησε στη διάνοιξη νέων μικροκοιλάδων και στην αποκάλυψη των μορφών αυτών.


Γεωγραφική Τοποθέτηση - Τρύπα του Παπά
Η είσοδος του σπηλαίου βρίσκεται σε ένα μικρό υψίπεδο πρανούς με Βόρειο προσανατολισμό. Οι συντεταγμένες της είναι Ν39 59.587 Ε21 55.788 ενώ το υψόμετρο 873μ. απέχει 4,9 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά σε οριζόντια απόσταση από το κέντρο του χωριού.


Περιγραφή
Το σπήλαιο διανοίγεται σε μάρμαρα της Πελαγονικής ζώνης, έντονα καρστικοποιημένα και με έντονες μορφές διάλυσης στη ζώνη κατείσδυσης. Η είσοδος του είναι μερικώς κατωφερής. Το πρώτο τμήμα του σπηλαίου είναι οριζόντιο με διαστάσεις 8x11μ. Συνεχίζεται σε κατακόρυφο τμήμα περίπου 8 μέτρων, το οποίο διακλαδίζεται σε δύο κλάδους. Ο βορειοανατολικός κλάδος έχει βάθος περίπου 7μ. ενώ ο νοτιοδυτικός 12μ. Από τους δύο κλάδους ο νοτιοδυτικός συνεχίζει σε στενό πέρασμα 10μ. το οποίο δεν εξερευνήθηκε κατά την πρώτη αποστολή της ομάδας. Από το συγκεκριμένο στένεμα συνεχίζει κατωφερής πορεία 28 μέτρων η οποία καταλήγει σε ένα μικρό θάλαμο διαστάσεων 2χ5μέτρα. Στην νοτιοδυτική απόληξη του θαλάμου διαπιστώθηκε συγκέντρωση υλικών από κατάπτωση τα οποία κλείνουν την παραπέρα συνέχεια του σπηλαίου. Πιθανή απομάκρυνση τους θα οδηγήσει σε νέα τμήματα του σπηλαίου Τρύπα του Παπά.
Σε όλο το σπήλαιο υπάρχουν έντονες καταπτώσεις τεμαχών της οροφής. Το κατά περιοχές έδαφος παρουσιάζει έντονες συγκεντρώσεις αργίλου και γουανό. Στο βορειοανατολικό κλάδο βρέθηκε σκελετός ανθρώπου.


Καταβόθρα στην περιοχή Καψάλια
Στην περιοχή Καψάλια μας υποδείχθηκε από δύο κατοίκους του Λιβαδερού μια καταβόθρα με διάμετρο περίπου 20 μέτρα. Βρίσκεται σε πρανές με βορειοδυτικό προσανατολισμό, 5,1 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του χωριού.
Στην περιοχή δημιουργείται δολίνη με διάμετρο περίπου 20 μέτρα. Στο κέντρο της υπάρχει καταβόθρα πληρωμένη με πολλά φερτά υλικά, άμμος, άργιλλος και βράχοι. Η απομάκρυνση αυτών των υλικών πιθανότατα θα οδηγήσει στην είσοδο στο υπόγειο καρστικό σύστημα. Βόρειο προσανατολισμό. Οι συντεταγμένες της είναι Ν39 59.843 Ε21 54.787 ενώ το υψόμετρο 839μ. απέχει 5,1 χιλιόμετρα σε οριζόντια απόσταση από το κέντρο του χωριού.


Συμπεράσματα
Το σπήλαιο Τρύπα του Παπά αποτελεί ένα αξιόλογο βαραθρώδες σπήλαιο το οποίο θα πρέπει να μελετηθεί σπηλαιοεξερευνητικά και γεωλογικά. Επίσης η σύνδεση του με τοπικούς θρύλους το καθιστά σημαντικό εθνοαρχαιολογικό στοιχείο συνδεόμενο με την παράδοση του χωριού Λιβαδερό και της περιοχής γενικότερα. Προτείνεται η διακριτική περίφραξη της περιοχής της εισόδου και η τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων.
Η καταβόθρα στην περιοχή Καψάλια θα πρέπει να καθαριστεί από τα φερτά υλικά και να εξερευνηθεί ενδελεχώς σπηλαιοεξερευνητικά.
Επίσης κρίνεται απαραίτητη η εξερεύνηση και των υπολοίπων σπηλαίων του χωριού, όπως π.χ. της Αρκουδότρυπας.

από τον ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΛΙΒΑΔΕΡΟΥ

***Δείτε φωτογραφίες από το Λιβαδερό και την εξερεύνηση του σπηλαίου ΕΔΩ

Εταιρεία σπηλαιολογικών ερευνών Θεσσαλίας "Ο ΧΕΙΡΩΝ"