Τι απέγιναν οι συνομιλίες για τις κλιματικές αλλαγές;

Στον έξω κόσμο, η Ρωσία καίγεται, το Πακιστάν και η Κίνα μαστίζονται από πλημμύρες και κατολισθήσεις και εκατομμύρια άνθρωποι λιμοκτονούν ύστερα από μακρές περιόδους ξηρασίας στο Νίγηρα. Οι πάγοι στην Αρκτική λιώνουν με ολοένα και ταχύτερους ρυθμούς, οι θερμοκρασίες σε θάλασσα και στεργιά ανεβαίνουν με 16 χώρες να ανακοινώνουν φέτος ρεκόρ ανόδου. Τι περισσότερο χρειάζεται επομένως ώστε οι χώρες να κινητοποιηθούν σε σχέση με τις κλιματικές αλλαγές;

Φαίνεται ότι χρειάζονται ακόμη πολλά. Στον παράλληλο κόσμο των συνομιλιών του ΟΗΕ για τις κλιματικές αλλαγές, εκεί όπου ο χρόνος μετριέται με ατέλειωτες συζητήσεις για κόμματα και τελείες, οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται εδώ και τρία χρόνια. Αλλά τα μόνα βήματα που σημειώνονται είναι προς τα πίσω.

Αυτό που συμβαίνει συνήθως είναι το εξής: ο προεδρεύων καλεί τις διάφορες χώρες να κάνουν προτάσεις, οι διπλωμάτες τις περιορίζουν και έπειτα εμφανίζονται οι πολιτικοί που τελικά επιλέγουν. Ωστόσο, την προηγούμενη εβδομάδα το κείμενο που προετοίμασε η προεδρία και βασίστηκε στα αποτελέσματα της αποτυχημένης συνόδου της Κοπεγχάγης τον περασμένο Δεκέμβριο, συνέχισε να διογκώνεται.

Με μια σειρά κινήσεις που θα ήταν κωμικές αν το διακύβευμα δεν ήταν τόσο σοβαρό, η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Βολιβία και άλλοι φούσκωσαν το κείμενο με παραγράφους. Δεν έχει σημασία ποιος ξεκίνησε τη διπλωματία του "μία σου και μία μου". Αυτό που έχει σημασία είναι ότι προστέθηκαν 40 σελίδες προτάσεων που τώρα θα πρέπει να συζητηθούν διεξοδικά στην επόμενη προπαρασκευαστική συνάντηση της Κίνας τον επόμενο Οκτώβριο.

Φαίνεται επομένως όλο και πιο πιθανό ότι ο κόσμος δεν θα έχει μια δεσμευτική συμφωνία ούτε στη σύνοδο του επόμενου χρόνου στη Νότια Αφρική. Μοιάζει σαν ορισμένες χώρες να μην θέλουν τελικά να επιτευχθεί συμφωνία. Και ίσως θα έπρεπε να εξετάσουμε τη μέχρι τώρα ιστορία για να το κατανοήσουμε. Ας θυμηθούμε πρώτα από όλα ότι οι ΗΠΑ με τη βοήθεια της Βρετανίας και άλλων πλούσιων χωρών, συνωμότησαν πέρσι για την εγκατάλειψη της συνθήκης του Κιότο που δεσμεύει τις βιομηχανικές χώρες να μειώσουν τις εκπομπές αερίων.

Στη θέση της συνθήκης επιδίωξαν να επιβάλουν μια συμφωνία που θα τους επιτρέψει να θέσουν τους δικούς τους στόχους και χρονοδιαγράμματα, να αναπτύξουν αγορές υδρογονανθράκων, να αναθεωρήσουν τους κανόνες δασοπροστασίας και να προωθήσουν την πράσινη τεχνολογία. Οι αρχηγοί των κρατών θα πήγαιναν στην Κοπεγχάγη και, όταν οι συνομιλίες απειλούνταν με κατάρρευση, θα παρουσιαζόταν ένα νέο κείμενο από την κυβέρνηση της Δανίας. Οι χώρες με τα υψηλά επίπεδα εκπομπών θα πίεζαν τότε τις μικρές χώρες, θα έδιναν και τα απαραίτητα ανταλλάγματα και ο κόσμος θα είχε μια νέα συμφωνία.

Ακολούθησε όμως μια διπλωματική καταστροφή. Παρά τις προειδοποιήσεις, οι πλούσιες χώρες απέτυχαν πλήρως να κατανοήσουν ότι το Πρωτόκολλο του Κιότο είναι κάτι σαν τη βίβλο των φτωχών: η μόνη νομικά δεσμευτική συμφωνία που έχουν στα χέρια τους που πραγματικά υποχρεώνει τους πλούσιους να κάνουν κάτι. Ένα προσχέδιο του κειμένου της νέας συμφωνίας διέρρευση, η ενέδρα φανερώθηκε και το μόνο που οι ΗΠΑ τελικά κατόρθωσαν ήταν να βρουν 130 χώρες "να συνδεθούν" με μια αδύναμη, μη δεσμευτική, πολιτική συμφωνία που θα μπορούσε να γίνει αντικείμενο διαπραγματεύσεων μέσα στο 2010.

Είναι αυτή η κίνηση που σήμερα γίνεται μπούμερανγκ. Οι ΗΠΑ επιδιώκουν ακόμη να θέσουν το κείμενο στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων. Ωστόσο ο παραδοσιακός αμερικανικός τρόπος διαπραγματεύσεων (take it or leave it) φαίνεται να αποτυγχάνει. Οι αναπτυσσόμενες χώρες ανασυγκροτήθηκαν και επανεξετάζουν τις θέσεις τους.

Από τη δική τους προοπτική, αυτό που τους συνέβη στην Κοπεγχάγη ήταν προσβλητικό. Τους ζητήθηκε να μειώσουν τις εκπομπές τους και να αλλάξουν το αναπτυξιακό σχέδιο τους τη στιγμή που οι αναπτυγμένες χώρες αφήνονταν ελεύθερες να αναζητήσουν ακόμη πιο εκλεπτυσμένους τρόπους απραξίας. Και ο πρωταίτιος είναι οι ΗΠΑ, δεύτερη χώρα σε εκπομπές αερίων μετά την Κίνα και ιστορικά ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη. Ο μήνας του μέλιτος για "το φαινόμενο Ομπάμα" έχει τελειώσει και αυτό που προβάλει, σύμφωνα με τις αναπτυσσόμενες χώρες, είναι μια χώρα που ακόμη δεν είναι διατεθειμένη να διαπραγματευτεί για τον τρόπο ζωής των κατοίκων της παρά τις υποσχέσεις που δίνει ο φιλελεύθερος πρόεδρος της.

του Τζον Βιντάλ από την ΑΥΓΗ